Groene bedrijventerreinen
Groene bedrijventerreinen
Minder wateroverlast bij regen, lagere temperaturen op warme dagen, meer ruimte voor beestjes: de voordelen van een groen bedrijventerrein zijn eindeloos. Recent onderzoek van de Nederlandse Wageningen University toont bovendien aan dat werknemers beter functioneren als hun werkomgeving hen tot rust brengt en hen uitnodigt om te bewegen. Maar hoe begin je als bedrijf aan de ontharding en herinrichting van je terrein? We gingen te rade bij enkele ervaringsdeskundigen. “Ontharden is volharden”.
Een beperkt ruimtelijk potje
“Iedereen is het er over eens dat bedrijventerreinen groener ingevuld kunnen worden. Maar als het op ontharden aankomt, is een bedrijventerrein een lastig beestje’, aldus Dirk Cleiren, een vrijwilliger bij Antwerpse burgerbeweging GruunRant met meer dan 20 jaar beroepservaring in het ontwikkelen van bedrijventerreinen.
“Bedrijventerreinen zijn meestal behoorlijk verhard, en dat zorgt voor wateroverlast en opwarming. Er valt door ontharding dus veel te winnen. Maar tegelijkertijd hebben we in Vlaanderen een beperkte pot aan ruimte voor bedrijventerreinen. We mogen niet zomaar nieuwe bedrijventerreinen aanleggen of bijbouwen. We moeten het doen met de ruimte die daarvoor is vastgelegd. En aangezien de vraag naar bedrijfsruimte groter is dan het aanbod, is ontharden – en daarmee het verkleinen van de beschikbare oppervlakte – niet altijd een gemakkelijke opgave. De oplossing is om het goed beheren van de huidige voorraad bedrijventerreinen en het herbestemmen van oude, ongebruikte terreinen.”
Goed beheer
GruunRant maakt zich sterk voor het behoud en het verbinden van de groene ruimte in de noordoostelijke stadsrand van Antwerpen. Met hun project GruunRant Onthardt gaven de initiatiefnemers tussen 2019 en 2022 het goede voorbeeld. “We brachten in kaart waar in de regio ontharding mogelijk was en lanceerden een projectoproep om er ineens een aantal concrete onthardingsprojecten aan koppelen. In totaal onthardden we 3400m2 bij twee scholen, in het straatbeeld bij verschillende gemeentes en bij een bedrijf.”
Dat bedrijf was machineproducent De Vree uit Merksem. Met de aanleg van een gescheiden rioleringsstelsel in de straat was het bedrijf verplicht om zijn afval- en regenwater te scheiden. “Voor De Vree was dit de aanleiding om eens kritisch te kijken naar de buitenruimte. We hebben samen de denkoefening gemaakt: hoeveel verharding heb je nodig? Is er plaats om het water op het eigen terrein te laten insijpelen? Welke ecologische meerwaarde kan dat betekenen? Uiteindelijk hebben we 690 m2 onthard in de eerste fase en we bekijken nu andere onthardingsmogelijkheden op in de buurt.”
“Als ik nu naar buiten kijk, zie ik een buitenruimte met meer groen die er veel netter bij ligt dan voorheen”, aldus Erik Stuer, zaakvoerder van De Vree. “Op aanvraag van onze medewerkers hebben we een tuinbank in het groen geplaatst om te lunchen, twee fietsenrekken en zelfs een petanqueveld in het plan opgenomen. Petanquen hebben we nog niet gedaan, maar de rest wordt al goed gebruikt.”
Naast GruunRant stond ook het Regionaal Landschap De Voorkempen het bedrijf bij in de plannen. “Als je net zoals wij geen ervaring met onthardingsprocessen hebt, dan weet je niet waar je moet beginnen”, aldus Erik. “Onze partners hielpen bij het opstellen en uitvoeren van het plan en gidsten ons door het vergunningsparcours. Wat dat laatste betreft, kan ik als tip meegeven dat je je bij alle instanties goed moet informeren over wat er wel en wat er niet kan. En ook doorzetten als het even niet meezit: ontharden is volharden!”
Herbestemmingsplannen
Aan de andere kant van Vlaanderen, in de regio Kortrijk, zijn ze ook voortvarend aan de slag gegaan met het vergroenen en ontharden van bedrijventerreinen. Hier is het de intercommunale Leiedal, het intergemeentelijke samenwerkingsverband van dertien gemeenten, die de kar trekt.
“We begeleiden de ruimtelijke ontwikkeling van de aangesloten gemeentebesturen” vertelt communicatiecoördinator Jeroen Vanthournout. “Denk aan woonprojecten, bedrijventerreinen en herbestemmingsprojecten. In die laatste categorie geven we oude verharde sites op vraag van gemeenten een nieuwe, groenere invulling.”
Met de aankoop van het industrieterrein Pattyne-Duprez in Avelgem in 2020 hebben ze ineens een onthardingsproject van formaat op hun bord. Het industrieterrein van 1,3 hectare lag al 60 jaar in het natuurgebied de Scheldemeersen. “Die ligging was een cruciale factor in de beslissing van de gemeente om de bedrijfsactiviteiten hier te laten uitdoven. De komende jaren wordt het terrein omgevormd tot een volledig natuurlijke groen-blauwe zone. We gaan hiervoor via werkgroepen in gesprek met bewoners en verenigingen om ook hun ideeën mee te nemen.”
Het is de eerste keer dat Leiedal een terrein volledig gaat teruggeven aan de natuur. “Dat maakt het voor ons ook een heel bijzonder project. In tijden waarin ruimte schaars is, krijgen we de unieke kans om een historische fout van 60 jaar geleden recht te zetten.”
Enkele tips van Dirk en Jeroen voor een onthardingstraject bij bedrijven
- Speel in op een noodzaak om je buitenruimte aan te pakken.
- Kijk kritisch naar de hoeveelheid verharding: hoeveel heb je nodig? Waar ligt de snelle winst?
- Bekijk de omgeving: waar ligt het bedrijf? Kan je ecologische meerwaarde creëren door aan te sluiten op aanpalend groen?
- Betrek je medewerkers in het plan: hoe ziet de ideale buitenruimte er voor hen uit?
- Betrek indien mogelijk andere bedrijven op het terrein: de impact is nog groter als je kunt opschalen.
- Van plan tot uitvoering: zoek de juiste partners en zorg ervoor dat je je goed laat begeleiden, bijvoorbeeld door een Regionaal Landschap.
- Ga in gesprek met de gemeente en de provincie over vergunningen en financieringsmogelijkheden.
Tegelteller
Tegels gewipt
